Płacze, marudzi, nie śpi - czy to skok rozwojowy?

Dziecko płacze, marudzi, jest nagle jakby trudniejsze do uspokojenia i trwa to jakiś czas. Rodzic szuka przyczyn - gazy? kolki? zęby? uderzyło się? za ciepło? za zimno? Warto wśród przyczyn rozważyć również opcję skoku rozwojowego.

Pierwszy raz z tym pojęciem spotkałam się u pediatry. Zauważyłam, że zachowanie syna w pewnym momencie i przez dłuższy czas było inne niż dotychczas - stał się płaczliwy, miał trudności ze snem, najchętniej nie schodziłby z rodzicielskich rąk czy objęć.

Pediatra uspokoił, że z medycznego punktu widzenia wszystko w porządku i poradził, bym poszukała szczegółowych informacji o skokach w rozwoju.

źródło:disneycompany.blog.onet.pl

Chciałabym podzielić się znalezionymi informacjami, które w moim odczuciu mogą uspokoić niejednego rodzica. Zrozumienie natury tego zjawiska pozwoli spokojniej i łagodniej przejść przez okres skoku rozwojowego, a wiedza na ich temat może pomóc w odróżnieniu od innych przyczyn i dolegliwości i uchronić przed pochopnymi interwencjami medycznymi na własną rękę.

Czym są skoki rozwojowe? 

Jest to czas, kiedy mózg i układ nerwowy niemowlęcia zdobywają nową umiejętność, wchodzą w kolejny etap rozwoju, wyraźniej odczuwają dochodzące z otoczenia bodźce i sytuacje.

Podczas skoku można odnieść wrażenie, jakby dziecko nauczyło się wielu nowych rzeczy w mgnieniu oka, jakby przez jedną noc.

Brzmi przyjemnie, prawda? O co tyle szumu?

Moment skoku poprzedza okres, w którym dziecko jest marudne, płaczliwe, niespokojne, nie chce jeść, ma problemy ze snem, chce być ciągle na rękach, domaga większej troski i uwagi ze strony rodziców, zachowuje się tak, jakby zapomniało, że zdobyło już jakąś umiejętność.

Za autorów tej teorii uznaje się dwóch holenderskich lekarzy: Fransa Plooj i Hetty van de Rijt.

źródło: wiadomosci.onet.pl; fot. Marcin Onufryjuk

Czy każde dziecko to przechodzi?

Według twórców tej koncepcji każde dziecko przechodzi przez skoki rozwojowe. Objawy towarzyszące mogą występować u poszczególnych maluszków w różnym natężeniu, jednak osiąganie kolejnych osiągnięć w rozwoju dotyczy wszystkich dzieci.

źródło: tapeciarnia.pl

Kiedy się ich spodziewać?

Autorzy zalecają liczyć wiek rozwojowy dzieci w tygodniach od planowanej daty porodu i podają orientacyjne momenty, w których należy spodziewać się poszczególnych zmian w pierwszym roku życia niemowlęcia.

źródło: 40tygodni.pl

Jak przebiegają, czym się charakteryzują?

Pierwsze skoki rozwojowe trwają około tygodnia, natomiast każdy kolejny jest coraz dłuższy. Okres nowych umiejętności i spokojniejszego, radośniejszego czasu (słoneczko) poprzedza trudniejszy czas przedskokowy (burza). Przebieg i opis poszczególnych zmian zawarto w dalszej części.

źródło: teleshow.wp.pl; fot. Discovery Channel

Jak przetrwać okres przedskokowy?

Warto zapoznać się z opisem poszczególnych skoków, by wiedzieć, czego się spodziewać. Omawiane tu zjawisko określone zostało przez autorów mianem "wonder weeks" czyli "tygodnie cudów". Patrząc na zachodzące zmiany z perspektywy ważnych osiągnięć i małych cudów może łatwiej będzie znieść niedogodności i cieszyć się z nowych umiejętności dziecka.

Polecam dużą dawkę cierpliwości, świadomość, że trudniejszy czas jest tylko przejściowy i prowadzi do uzyskania nowej jakości. Przyda się też w miarę możliwości ograniczyć dziecku nadmiar bodźców i nowych sytuacji (np. przeprowadzka) oraz zapewnić spokój i przewidywalne otoczenie.

1 skok: 5 tydzień - Wrażenia

W tym czasie zmysły dziecka wyostrzają się, dziecko może niespokojnie reagować na głośne dźwięki.

Nowe umiejętności:

* uważne, dłuższe patrzenie i słuchanie

* większa świadomość zapachu i dotyku

* pierwsze łzy

* pierwszy uśmiech

* coraz lepsze funkcjonowanie układu pokarmowego (rzadsze ulewanie i odbijanie)

Jak pomóc dziecku w tym czasie? 

Ograniczyć nadmiar bodźców, zapewnić spokój.

2 skok: 7-9 tygodni - Wzory

W tym czasie dziecko zaczyna dostrzegać powtarzające się wzorce, np. kładzenie spać po kąpieli. Dziecko zauważa, że jego dłonie należą do niego i stopniowo zaczyna kontrolować swoje ruchy.

Nowe umiejętności:

* podnoszenie głowy

* kopanie nóżkami i machanie rączkami

* dotykanie przedmiotów

* łapanie przedmiotów

* trzymanie przedmiotu

* patrzenie na ludzi wokół

* przyglądanie się twarzom

* patrzenie na świecące się przedmioty

* wydawanie krótkich dźwięków i słuchanie siebie samego

* chętne słuchanie piosenek

Jak pomóc dziecku w tym czasie?

Zadbać o powtarzające się rytuały, zapewnić w miarę stały, regularny rytm dobowy.

3 skok: 11-12 tygodni - Niuanse

W tym czasie dziecko zaczyna rozróżniać detale i rozumieć, że mają znaczenie.

Nowe umiejętności:

* koordynacja ruchów oczu i głowy podczas śledzenia ruchu przedmiotu czy osoby

* podnoszenie się do pozycji siedzącej, trzymając się dłoni rodzica

* odpychanie się obiema nóżkami leżąc np. na kocu

* łapanie przedmiotów obiema rączkami

* wkładanie wszystkiego do buzi

* oglądanie rączek i bawienie się nimi

* piszczenie, głużenie, krzyczenie

* robienie bąbli ze śliny

* demonstrowanie znudzenia

Jak pomóc dziecku w tym czasie? 

Stymulować przez mówienie do dziecka, proponować do zabawy przedmioty o różnych fakturach, prezentować je z różnych stron, nie tylko na wprost twarzy dziecka. Warto zadbać o spokojne, przewidywalne otoczenie, ograniczyć nerwowość i gwałtowne zdarzenia.

4 skok: 14-19 tygodni - Wydarzenia

W tym czasie dziecko zaczyna rozumieć, że jedne rzeczy skutkują innymi, umie przewidzieć następujące po sobie wydarzenia.

Nowe umiejętności:

* przekręcanie się z pleców na brzuch lub odwrotnie

* próby raczkowania

* podpieranie się na rękach i unoszenie tułowia

* ruszanie ustami i wystawianie języka

* branie przedmiotu do jednej reki i przekładanie go do drugiej

* wkładanie rzeczy, ręki rodzica do buzi, żeby je zbadać, ugryźć

* próby uderzania zabawkami o stół

* zrzucanie świadome zabawki na podłogę

* szukanie rodziców

* reagowanie na własne odbicie w lustrze radością lub strachem

* reagowanie na własne imię

* rozumienie słowa

* wymawianie nowych dźwięków

* używanie spółgłosek

* wyciąganie rąk, by być podniesionym do góry

* cmokanie ustami na głód

* odpychanie piersi/butelki przy uczuciu sytości

Jak pomóc dziecku w tym czasie?Bawić się w zasłanianie i odsłanianie zabawek, pokazywać, jak przedmioty uruchamiają się i przestają działać za pomocą przycisku (np. włącznik lampy), dbać o czystość zabawek i przedmiotów, które dziecko bierze do ust.

5 skok: 22-26 tygodni - Relacje

W tym czasie dziecko zaczyna dostrzegać związki między ludźmi, rozróżnia obcych i rzadziej widywanych krewnych od najbliższej rodziny. Może reagować lękiem na zniknięcie rodziców. Dostrzega fizyczną odległość między przedmiotami oraz między ludźmi, coraz lepiej koordynuje swoje ruchy.

Nowe umiejętności:

* samodzielne siadanie

* chwytanie małych przedmiotów za pomocą palca wskazującego i kciuka

* uderzanie dwoma przedmiotami o siebie trzymając je w obu dłoniach

* wyjmowanie zabawki ze skrzynki i wkładanie jej z powrotem

* przenoszenie wzroku z jednego obrazka na drugi w książce z obrazkami

* obserwowanie ruchu osoby, która się inaczej zachowuje

* patrzenie uważne na szczegóły np. na metkę przyszytą do misia

* naśladowanie machania rączką na pożegnanie

* protestowanie, gdy rodzic wychodzi

Jak pomóc dziecku w tym czasie?Oferować różnorodne przedmioty, zabawki do manipulowania rączkami, wspólnie oglądać i czytać książki. Pozostawiać dziecko pod opieką znanych mu osób, obserwować, jak reaguje na inne osoby.

6 skok: 33-37 tygodni - Kategorie

W tym czasie dziecko zaczyna dzielić świat według kategorii: wie, że pies to ten prawdziwy i ten na obrazku. Jego sposób myślenia zaczyna przypominać myślenie dorosłych.

Nowe umiejętności

* pokazywanie i rozpoznawanie kształtów

* pokazywanie, że coś jest zabawne

* pocieszanie/przytulanie swoich zabawek

* robienie min do własnego odbicia w lustrze

* zazdrość, gdy mama lub tata przytulają inne dziecko

* przejmowanie inicjatywy w zabawie

Jak pomóc dziecku w tym czasie?

Wspólnie oglądać i czytać książki, oddawać dziecku inicjatywę w zabawie.

7 skok: 41-48 tygodni - Sekwencje

W tym czasie dziecko zaczyna tworzyć sekwencje, np. wieżę z klocków. Stopniowo zdaje sobie sprawę z

następstwa przyczynowo-skutkowego, np. wie, że po wsadzeniu do krzesełka dostanie jedzenie.

Nowe umiejętności:

* wskazywanie na rzeczy i prośba o nazwanie ich

* mówienie ”nie”

* udawanie głosów zwierząt

* znajomość dopasowywania kształtów (okrągły klocek do okrągłej dziury)

* próby rysowanie na papierze

* pierwsze kroki

* znajdowanie czegoś do wspinania, przy chęci dostania się gdzieś

* schodzenie tyłem z kanapy czy schodów

* próby celowania przy rzucie piłką

* okazywanie chęci do zabawy

* szukanie przedmiotu, który ukryliśmy na jego oczach

* samodzielne ukrywanie przedmiotu, czekanie i śmianie się, gdy go znajdziemy

* dawanie posmakować tego, co samo je

Jak pomóc dziecku w tym czasie?

Zadbać, by opieka nad dzieckiem była czymś poza pilnowaniem go.


Post powstał na podstawie informacji zaczerpniętych ze stron:
www.bliskodziecka.com.pl
www.osesek.pl